Tổng quan:
Tín dụng 7 tháng đầu năm 2023 tăng chậm, Chính phủ và NHNN có nhiều biện pháp quyết liệt để thúc đẩy TD ra nền kinh tế.
Theo NHNN, tính đến cuối tháng 7/2023, vốn TD cho nền kinh tế mới đạt khoảng 12,4 triệu tỷ đồng, tăng 4,56% so với đầu năm. Theo công bố trước đó, tăng trưởng TD toàn nền kinh tế đến cuối tháng 4, tháng 5, tháng 6 đạt lần lượt 3,03 - 3,27 - 4,73%. Như vậy, sau khi có sự hồi phục tích cực trong tháng 6, TD lại bất ngờ chững lại, thậm chí là tăng trưởng âm trong tháng 7 và thấp hơn đáng kể so với cùng thời điểm năm 2022 (9,54%). Điều này cho thấy, khả năng hấp thụ vốn TD của doanh nghiệp và người dân đang rất khó khăn. Theo chuyên gia, tổng cầu của nền kinh tế chưa có tín hiệu phục hồi rõ rệt nên cầu TD khó cải thiện. Ngoài ra, Phó thống đốc NHNN cho rằng tín dụng tăng trưởng chậm còn do tác động từ sự trầm lắng của thị trường bất động sản và kênh dẫn vốn trung, dài hạn kém tích cực.
Ngay từ đầu năm, Chính phủ và NHNN đã có nhiều biện pháp để hỗ trợ DN dễ tiếp cận và vay được vốn rẻ hơn từ các TCTD. Thông tư số 02/2023/TT-NHNN được ban hành cuối tháng 4 cho phép các NH tái cơ cấu các khoản vay và giãn trích lập dự phòng cho nhiều năm tài chính nếu bên vay đang gặp khó khăn về trả nợ nhưng được đánh giá là có khả năng hoàn trả gốc và/hoặc lãi theo các điều khoản trả nợ được tái cơ cấu. NHNN cũng kêu gọi các TCTD giảm lãi suất để hỗ trợ DN. Theo phân tích của các chuyên gia, LS cho vay đã giảm khoảng 1,5% - 2% kể từ đầu năm tới nay. Mức lãi vay thế chấp của nhiều NHTM cũng được giới thiệu là chỉ từ 7-8%. Tuy nhiên, LS cho vay hiện tại có sự phân hóa rõ rệt. Với các DN SXKD có chất lượng TD tốt, LS cho vay đúng là đã trở về mức thấp dưới 10%. Với các DN khó khăn, nhu cầu vốn cao nhưng chất lượng TD thấp, LS khi đi vay NH vẫn ở trong khoảng 12 - 17%.
Dù đứng trước áp lực về chỉ tiêu tăng trưởng TD năm 2023 nhưng NHNN vẫn đưa ra thông điệp cứng rắn: không hạ chuẩn TD. Theo đó, ngày 28/06/2023, NHNN ban hành Thông tư số 06/2023/TT-NHNN, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/09/2023. Thông tư đã bổ sung quy định về cho vay phù hợp với quá trình chuyển đổi số trong hoạt động NH và các quy định khác để tháo gỡ, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho khách hàng tiếp cận vốn vay NH. Đồng thời, Thông tư bổ sung một số quy định nhằm kiểm soát rủi ro phát sinh trong hoạt động cho vay, góp phần đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống các TCTD.
Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn, để ưu tiên hơn nữa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ngày 16/08, Thủ tướng đã có Công điện hỏa tốc yêu cầu lãnh đạo NHNN và một số bộ ngành liên quan nhóm họp gấp dưới sự chủ trì Phó Thủ tướng Lê Minh Khái để rà soát lại TT06/2023/TT-NHNN, với 1 số ý kiến chỉ đạo sửa đổi như sau: (i) cần quy định cụ thể, rõ ràng hơn đối với các trường hợp không được cấp TD (khoản 8, 9, 10 Điều 8) để tránh gây ảnh hưởng tới các hoạt động bình thường của DN BĐS trong đầu tư, mua bán, sáp nhập, góp vốn, tái cơ cấu…; (ii) đề nghị xem lại cụm từ “ dự án đầu tư không đủ điều kiện đưa vào kinh doanh” (khoản 9) do khác với khái niệm “điều kiện của BĐS hình thành trong tương lai được đưa vào kinh doanh” của Luật KD BĐS năm 2014; (iii) đối với cụm từ “bù đắp tài chính” (khoản 10), xem xét kéo dài thời gian “dưới 12 tháng” (quy định tại khoản 10) lên thành 24 hoặc 36 tháng cho phù hợp với hoạt động đầu tư, KD của DN BĐS, hỗ trợ DN vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay. Phó Thủ Tướng Lê Minh Khái đã kết luận tại cuộc họp ngày 17/08: “đề nghị NHNN nghiên cứu kỹ lưỡng những kiến nghị, đề xuất xác đáng của DN, làm rõ bản chất vấn đề để có giải pháp điều chỉnh phù hợp, đúng pháp luật, tháo gỡ khó khăn cho DN BĐS trong điều kiện hiện nay”.
Vì vậy, NHNN đã ban hành Thông tư số 10/2023/TT-NHNN ngay ngày 23/08/2023, ngưng hiệu lực thi hành khoản 8, khoản 9 và khoản 10 Điều 8 của Thông tư số 39/2016/TT-NHNN (đã được bổ sung theo khoản 2 Điều 1 Thông tư số 06/2023/TT-NHNN) về một số nhu cầu vốn không được cho vay, có hiệu lực từ ngày 01/09/2023 cho đến ngày có hiệu lực thi hành của văn bản quy phạm pháp luật mới quy định về các vấn đề này. Cụ thể: Khoản 8 - Để thanh toán tiền góp vốn, mua, nhận chuyển nhượng phần vốn góp của công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh; góp vốn, mua, nhận chuyển nhượng cổ phần của công ty cổ phần chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch Upcom; Khoản 9 - Để thanh toán tiền góp vốn theo hợp đồng góp vốn, hợp đồng hợp tác đầu tư hoặc hợp đồng hợp tác kinh doanh để thực hiện dự án đầu tư không đủ điều kiện đưa vào kinh doanh theo quy định của pháp luật tại thời điểm TCTD quyết định cho vay; Khoản 10 - Để bù đắp tài chính, trừ trường hợp khoản vay đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau: (i) Khách hàng đã ứng vốn của chính khách hàng để thanh toán, chi trả chi phí thực hiện dự án hoạt động kinh doanh, mà các chi phí thực hiện dự án hoạt động KD này phát sinh dưới 12 tháng tính đến thời điểm TCTD quyết định cho vay; (ii) các chi phí đã thanh toán, chi trả bằng vốn của chính khách hàng nhằm thực hiện dự án hoạt động KD là các chi phí có sử dụng nguồn vốn vay của TCTD theo phương án sử dụng vốn đã gửi TCTD để được xem xét cho vay trung, dài hạn nhằm thực hiện dự án hoạt động KD đó.
Như vậy, động thái chính sách của CP và NHNN đã kịp thời hoãn thi hành một số điểm liên quan nhiều đến việc xiết nhu cầu vay vốn của DN BĐS trước khi có hiệu lực vào đầu tháng 9 tới và hướng sửa đổi các điều khoản này. Điều này cho thấy sự chỉ đạo quyết liệt và nhất quán của CP trong việc gỡ khó khăn cho DN và thị trường BĐS trong điều kiện khó khăn hiện nay, đồng thời giúp đẩy mạnh dòng vốn TD NH vào những tháng còn lại của năm để hỗ trợ mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế 2023.
Tóm lược thị trường trong nước từ 21/08 - 25/08
Thị trường ngoại tệ: Trong tuần từ 21/08 - 25/08, tỷ giá trung tâm được NHNN điều chỉnh tăng – giảm mạnh ở một số phiên. Tuy nhiên, chốt ngày 25/08, tỷ giá trung tâm được niêm yết ở mức 23.942 VND/USD, chỉ giảm nhẹ 04 đồng so với phiên cuối tuần trước đó. NHNN tiếp tục niêm yết tỷ giá mua giao ngay ở mức 23.400 VND/USD. Tỷ giá bán giao ngay phiên cuối tuần được niêm yết ở mức 25.089 VND/USD, thấp hơn 50 đồng so với trần tỷ giá.
Tỷ giá LNH biến động tăng trong tuần qua. Chốt phiên 25/08, tỷ giá LNH đóng cửa tại 24.025 VND/USD, tăng mạnh 219 đồng so với phiên cuối tuần trước đó.
Tỷ giá trên thị trường tự do vẫn giữ xu hướng tăng. Chốt phiên 25/08, tỷ giá tự do tăng 110 đồng ở chiều mua vào và 90 đồng ở chiều bán ra so với phiên cuối tuần trước đó, giao dịch tại 24.060 VND/USD và 24.100 VND/USD.
Thị trường tiền tệ LNH: Tuần từ 21/08 - 25/08, lãi suất VND LNH tiếp tục biến động nhẹ ở hầu hết các kỳ hạn, ngoại trừ giảm khá mạnh ở kỳ hạn 1M. Chốt ngày 25/08, lãi suất VND LNH giao dịch quanh mức: ON 0,20% (không thay đổi); 1W 0,39% (-0,01 đpt); 2W 0,56% (-0,07 đpt); 1M 1,46% (-0,17 đpt).
Lãi suất USD LNH tăng – giảm nhẹ ở tất cả các kỳ hạn. Phiên cuối tuần 25/08, lãi suất USD LNH đóng cửa ở mức: ON 5,04% (-0,04 đpt); 1W 5,15% (-0,03 đpt); 2W 5,23% (-0,03 đpt) và 1M 5,35% (+0,01 đpt).
Thị trường mở: Trên thị trường mở tuần từ 21/08 - 25/08, trên kênh cầm cố, NHNN chào thầu ở kỳ hạn 7 ngày với khối lượng là 15.000 tỷ VND, lãi suất ở mức 4,0%. Không có khối lượng trúng thầu. Như vậy, không có khối lượng lưu hành trên kênh cầm cố.
NHNN tiếp tục không chào thầu tín phiếu NHNN.
Thị trường trái phiếu: Ngày 23/08, KBNN chào thầu 5.000 tỷ đồng TPCP. Tổng khối lượng trúng thầu là 4.500 tỷ, tương đương 90%. Trong đó, kỳ hạn 5Y trúng thầu toàn bộ 500 tỷ đồng chào thầu, kỳ hạn 10Y và 15Y trúng thầu toàn bộ 2.000 tỷ đồng chào thầu mỗi kỳ hạn, kỳ hạn 20Y chào thầu 500 tỷ và không có khối lượng trúng thầu. Lãi suất trúng thầu các kỳ hạn lần lượt tại 5Y 1,72% (-0,02 đpt), 10Y 2,36% (không đổi), 15Y 2,59% (không đổi).
Trong tuần này, ngày 30/08, KBNN chào thầu 3.000 tỷ TPCP, trong đó kỳ hạn 5Y chào thầu 500 tỷ, 10Y và 15Y chào thầu 1.000 tỷ mỗi kỳ hạn và 30Y chào 500 tỷ.
Giá trị giao dịch Outright và Repos trên thị trường thứ cấp tuần qua đạt trung bình 4.669 tỷ đồng/phiên, giảm mạnh so với mức 7.986 tỷ đồng/phiên của tuần trước đó. Lợi suất TPCP trong tuần qua có sự phân hóa nhẹ. Chốt phiên 25/08, lợi suất TPCP giao dịch quanh 1Y 1,68% (-0,01 đpt); 2Y 1,69% (không đổi); 3Y 1,72% (không đổi); 5Y 1,78% (không đổi); 7Y 2,2% (+0,03 đpt); 10Y 2,54% (+0,06 đpt); 15Y 2,75% (+0,06 đpt); 30Y 3,06% (không đổi).
Thị trường chứng khoán: Tuần từ 21/08 - 25/08, thị trường chứng khoán chưa thể hồi phục tích cực sau phiên giảm mạnh đầu tuần qua. Chốt phiên cuối tuần 25/08, VN-Index đứng ở mức 1.183,37 điểm, tăng 5,38 điểm (+0,46%) so với cuối tuần trước đó; HNX-Index thêm 6,94 điểm (+2,94%) đạt 242,90 điểm; UPCom-Index tăng 1,74 điểm (+1,95%) đạt mức 91,01 điểm.
Thanh khoản thị trường ở mức thấp với giá trị giao dịch trung bình trên 21.700 tỷ đồng/phiên so với mức 24.600 tỷ đồng/phiên của tuần trước đó. Khối ngoại tiếp tục bán ròng mạnh khoảng 1.390 tỷ đồng trên cả 3 sàn trong tuần qua.
Tin quốc tế
Chủ tịch Fed Jerome Powell có bài phát biểu về lạm phát và lãi suất, bên cạnh đó nước Mỹ cũng ghi nhận các thông tin kinh tế quan trọng. Trong bài phát biểu tại Jackson Hole ngày 25/08, ông Powell cho biết Fed sẵn sàng nâng lãi suất nều cần, đồng thời dự định duy trì CSTT thắt chặt cho tới khi tự tin lạm phát đang trên xu hướng giảm ổn định về mức mục tiêu 2,0%. Vị Chủ tịch Fed nhận định sự hạ nhiệt dần của lạm phát lõi trong tháng 6 và tháng 7 là đáng hoan nghênh, song đó mới chỉ là khởi đầu cho quá trình xây dựng niềm tin rằng lạm phát đang hướng tới mục tiêu. Sau bài phát biểu của ông Powell, hầu hết thị trường tin rằng Fed có thể không tăng LSCS trong cuộc họp ngày 20/09, chờ đợi thêm dữ liệu của nền kinh tế trong quý 3. Công cụ dự báo của CME cho thấy có 80% khả năng Fed giữ LSCS đi ngang ở cuộc họp tới, và 20% khả năng tăng LSCS 25 đcb. Kịch bản chiếm ưu thế chỉ ra Fed có thể nâng LSCS ở cuộc họp 01/11, và bắt đầu cắt giảm trở lại ở 31/01/2024. Liên quan đến thông tin kinh tế, S&P Global khảo sát PMI lĩnh vực sản xuất và lĩnh vực dịch vụ tại Mỹ lần lượt ở mức 47,0 và 51,0 điểm trong tháng 8, cùng giảm so với 49,0 và 52,3 điểm của tháng 7, đồng thời thấp hơn mức 48,9 và 52,1 điểm theo dự báo. Tiếp theo, doanh số bán nhà cũ tại nước này đạt 4,07 triệu căn trong tháng 7, thấp hơn so với mức 4,16 triệu căn của tháng 6 và đồng thời thấp hơn mức 4,15 triệu căn theo dự báo. Ngược lại, doanh số bán nhà mới tại nước Mỹ đạt 714 nghìn căn trong tháng 7, cao hơn mức 684 nghìn căn của tháng trước đó và đồng thời vượt qua mức 705 nghìn căn theo kỳ vọng. Chỉ số niềm tin tiêu dùng tại Mỹ do Đại học Michigan khảo sát chính thức ở mức 69,5 điểm trong tháng 8, điều chỉnh xuống thấp hơn so với mức 71,2 điểm theo kết quả sơ bộ. Cuối cùng, tại thị trường lao động, số đơn xin trợ cấp thất nghiệp lần đầu tại Mỹ tuần kết thúc ngày 19/08 ở mức 230 nghìn đơn, giảm từ mức 240 nghìn đơn của tuần trước đó và thấp hơn mức 239 nghìn đơn theo dự báo.
Khu vực Eurozone tuần qua cũng ghi nhận một số thông tin kinh tế đáng chú ý. Theo khảo sát của S&P Global, PMI lĩnh vực sản xuất tại Eurozone ở mức 43,7 điểm trong tháng 8, tăng nhẹ từ 42,7 điểm của tháng 7 và cũng cao hơn mức 42,8 điểm theo dự báo. Trái lại, PMI lĩnh vực dịch vụ của khu vực này ở mức 48,3 điểm trong tháng này, giảm từ 50,9 điểm của tháng trước và thấp hơn khá nhiều so với mức 50,6 điểm theo dự báo. Tiếp theo, chỉ số niềm tin tiêu dùng tại Eurozone giảm nhẹ xuống mức -16 điểm trong tháng 8, trái với dự báo đi ngang ở mức -15 điểm. Nói riêng về nước Đức, PMI lĩnh vực sản xuất của nước này chỉ còn 47,3 điểm, giảm rất mạnh từ 52,3 điểm của tháng 7. PMI Lĩnh vực dịch vụ tại Đức ở mức 39,1 điểm trong tháng 8, tăng nhẹ từ mức 38,8 điểm của tháng trước. Cuối cùng, Ifo khảo sát cho biết niềm tin kinh doanh tại Đức ghi nhận mức 85,7 điểm trong tháng 8, giảm xuống từ 87,4 điểm của tháng 7, xuống sâu hơn mức 86,8 điểm theo dự báo.